Świadectwo pracy a roszczenia pracownika

Nie budzi wątpliwości obowiązek pracodawcy do wydania świadectwa pracy po rozwiązaniu lub w przypadku wygaśnięcia umowy o pracę, jeżeli pracodawca nie zamierza nawiązać z pracownikiem kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy.

Ustawodawca zastrzegł dodatkowy zapis, że wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą [vide art. 97 § 1³ k.p.]. Niniejsza norma wyraża zasadę uprzywilejowania pracownika i podkreśla istotny charakter tego dokumentu.

Zgodnie z utartym stanowiskiem nauki prawa jak i judykatury, świadectwo pracy co prawda dla pracownika jest ważnym dokumentem, ale zawiera ono jedynie oświadczenia wiedzy pracodawcy. Świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę nie jest dokumentem w rozumieniu art. 244 k.p.c. Stanowi ono dokument prywatny, o którym mowa w art. 245 k.p.c. i jest wyłącznie dowodem na to, że pracodawca podpisał oświadczenie stanowiące treść tego świadectwa. Dokumentem urzędowym świadectwo nie jest nawet wówczas, gdy zostaje wydane przez urząd administracji państwowej [tak w A. Sobczyk, Komentarz do art. 97 Kodeksu pracy, Legalis 2018; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25.11.1997 r. sygn. akt III AUa 897/97 OSA 1998, Nr 1, poz. 4; czy wyrok Sadu Najwyższego z dnia 20.2.1991 r., sygn. akt I PR 422/90, Legalis].

W § 2 artykułu 97 Kodeksu pracy wskazuje się, że w świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

Pracownikowi z którym rozwiązano stosunek pracy, (lub z którym stosunek wygasł) przysługują m.in. roszczenia o:

• Wydanie świadectwa pracy;
• Sprostowanie treści świadectwa pracy;
• Naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy

Na mocy dyspozycji paragrafu 4 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 roku, w sprawie świadectwa pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 2292, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1289) wskazać należy, że pracodawca wydaje świadectwo pracy niezwłocznie - w dniu, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy. Jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego upoważnionej w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca w ciągu 7 dni od dnia upływu tego terminu przesyła świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 1481 oraz z 2018 r. poz. 106, 138, 650 i 1118) albo doręcza je w inny sposób. Uchybienie tego terminu materializuje po stronie pracownika roszczenie o wydanie świadectwa pracy.

Zgodnie z dyspozycją art. 97 § 2(1) k.p. pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy.

Zgodnie z art. 99 k.p., pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni [vide art. 99 § 2 k.p.] Orzeczenie o odszkodowaniu

w związku z wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy stanowi podstawę do zmiany tego świadectwa [vide art. 99 § 3 k.p.].

Odszkodowanie to oblicza się według zasad wskazanych w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych

w Kodeksie pracy (Dz.U. 1996 Nr 62, poz. 289, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 927), czyli przy uwzględnieniu zasad obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy [vide z § 2 ust. 1 pkt 9 ww. Rozporządzenia].

Zgodnie ze stanowiskiem K. Walczaka wyrażonym w komentarzu do art. 99 Kodeksu pracy, pracodawca poniesie określone w komentowanym przepisie konsekwencje jeżeli wystąpią równocześnie trzy przesłanki:

1. pracodawca nie wydał wcale albo nie wydał w terminie (tj. niezwłocznie po rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy), albo wydał niewłaściwe świadectwo pracy;
2. pracownik poniósł szkodę majątkową polegającą na utracie:
   
   1. wynagrodzenia, które mógłby otrzymać, gdyby podjął pracę po otrzymaniu prawidłowego świadectwa pracy,
   2. świadczeń przewidzianych w ustawie z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 674 ze zm.);
3. szkoda pracownika powstała w związku z nieprawidłowym działaniem pracodawcy. Przy czym żądanie wydania lub sprostowania świadectwa pracy nie jest przesłanką dochodzenia przez pracownika naprawienia szkody z tytułu niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy [wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 roku, sygn. akt II PK 36/04, OSNP 2005, Nr 8, poz. 106].

Za stanowiskiem Sądu Najwyższego wskazać należy, że pracownik może, na podstawie art. 471 k.c.w zw. z art. 300 k.p., dochodzić dodatkowo od pracodawcy naprawienia szkody wyrządzonej niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy innej, niż utrata zarobków w związku z pozostawaniem bez pracy. Poniesiona przez niego "inna szkoda" może polegać, np. na odmowie przyznania mu świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z brakiem w świadectwie pracy informacji o okresie pracy w szczególnych warunkach [Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 roku, sygn. akt II PK 36/04 OSNP 2005, Nr 8, poz. 106].