Koniec nieskrępowanej swobody firm pożyczkowych?

Od 11 marca 2016  r. zaczęły obowiązywać nowe regulacje, wzmacniające bezpieczeństwo klientów korzystających z usług świadczonych przez firmy pożyczkowe.

Nowe regulacje mają na celu wprowadzenie pewnej stabilizacji i przeciwdziałanie samowoli przedsiębiorców. Celem wprowadzenia omawianej zmiany było zwiększenie poziomu ochrony konsumentów korzystających z usług finansowych firm udzielających kredytów konsumenckich. Podstawowym celem wprowadzenia zmian w życie było rozciągnięcie ochrony na klientów firm  nieobjętych obowiązkiem uzyskania zezwolenia KNF.

Jednym z celów tej nowelizacji było objęcie zakresem regulacji firm udzielających tzw. „chwilówek”. Potrzeba wprowadzenia pojęcia "instytucji pożyczkowej" wynika z intencji prawodawcy uporządkowania pozabankowego rynku pożyczkowego, jak również wspierania jego postępującej profesjonalizacji. W art. 5 ustawy znajdujemy definicję instytucji pożyczkowej, mianowicie:
instytucja pożyczkowa - kredytodawca inny niż:
a) bank krajowy, bank zagraniczny, oddział banku zagranicznego, instytucja kredytowa lub oddział instytucji kredytowej w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128, z późn. zm.),
b) spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa,
c) podmiot, którego działalność polega na udzielaniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia zapłaty ceny lub wynagrodzenia na zakup oferowanych przez niego towarów i usług;
Ważną zmianą, nie dotyczącą bezpośrednio kwestii wysokości odsetek, było dodanie art. 28a dotyczącego tzw. opłaty przygotowawczej pobieranej od konsumenta. Zgodnie z treścią nowych przepisów, opłata ta podlega niezwłocznemu zwrotowi, gdy nie dochodzi do zawarcia umowy kredytu, jak i w przypadku niewypłacenia kredytu przez kredytodawcę w terminie wskazanym w umowie. Podstawą wprowadzenia regulacji o takim brzmieniu była konieczność poprawy sytuacji konsumentów poszkodowanych przez nieuczciwych przedsiębiorców, celem działalności których nie jest udzielanie kredytów, lecz pobieranie jednorazowych opłat poprzedzających odmowę udzielenia kredytu i wypłaty środków.

Zgodnie z treścią ustawy, za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:

• umowę pożyczki;
• umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;
• umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;
• umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia;
• umowę o kredyt odnawialny.

 Zgodnie z nowymi przepisami, całkowity koszt kredytu konsumenckiego obejmuje:

• odsetki, których maksymalna wielkość wynosi dwukrotność stopy referencyjnej NBP powiększonej o 3,5 proc. (obecnie jest to 10 proc.)
• pozaodsetkowe koszty kredytu.

Zmiana jest wyjątkowo istotna,  dotychczas (przed 11 marca) wartość pozaodsetkowych kosztów kredytu  nie była  w żaden sposób limitowana, często więc wielokrotnie przekraczała naliczane odsetki. 
Dla konsumentów, którzy zawrą umowę pod rządami omawianej nowelizacji, maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu będzie równa  sumie 25 proc. całkowitej kwoty kredytu i 30 proc. kwoty zmiennej, uzależnionej od okresu, na jaki zaciągnięta zostanie pożyczka.
Sposób obliczania maksymalnej kwoty pozaodsetkowych kosztów kredytu został wskazany w treści art. 36a:

MPKK – maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,
K - całkowita kwota kredytu,
n - okres spłaty wyrażony w dniach,
R - liczbę dni w roku.

Ponadto, wszystkie pozaodsetkowe opłaty nie mogą przekroczyć 100 proc. całkowitej kwoty kredytu.

Opisane zmiany należy ocenić pozytywnie,  analiza treści znowelizowanej ustawy pozwala stwierdzić, że cele i plany ustawodawcy zostały spełnione w dużym zakresie. 

Na koniec należy również nadmienić, iż zgodnie z treścią nowej regulacji,  pożyczkodawca ma obowiązek przekazać konsumentowi rzetelne i kompletne informacje obejmujące wskazanie całkowitej kwoty do zapłaty, rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), jak i terminy spłaty zaciągniętej pożyczki. Wzór formularza informacyjnego i sposób prawidłowego wyliczenia RRSO określony jest w ustawie o kredycie konsumenckim.