Termin przedawnienia w sprawach kredytów frankowych

Konstrukcja przedawnienia, przyjęta w prawie polskim uregulowana została w art. 117 i nast. kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 117 § 1 KC, przedawnieniu ulegają „roszczenia majątkowe”. Zgodnie z powszechnie przyjętą definicją, roszczenie to możliwość żądania od konkretnej osoby konkretnego zachowania się. Instytucja przedawnienia daje zaś możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie określonego prawem terminu. Przedawnienie służy stabilizacji obrotu prawnego poprzez ograniczenie lub wyłączenie możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej po upływie określonego czasu.

Przedawnienie stanowi istotną kwestię  podnoszoną w toku postępowania sądowego w sprawach tzw. kredytów frankowych. Żądanie zwrotu od banku nienależnego świadczenia z tytułu pobieranych oraz rozliczanych rat kapitałowo-odsetkowych z uwzględnieniem abuzywnych postanowień umowy dotyczących indeksacji tj. przy zastosowaniu przez bank w umowach z klientami niedozwolonych klauzul umownych,  jest roszczeniem majątkowym, zatem podlega ocenie pod kątem przedawnienia, podnoszonym na zarzut pozwanego w toku postępowania sądowego. 

Zwrócić należy uwagę, że żądanie zwrotu nadpłaconych rat kredytu nie jest objęte świadczeniem okresowym, roszczenie pozwu nie jest roszczeniem o zwrot nadpłaconych odsetek kapitałowych, a o zwrot świadczeń spełnionych bez podstawy prawnej. Do roszczeń o zwrot takich świadczeń zastosowanie ma podstawowy okres przedawnienia wynikający z art. 118 KC, który wynosi 10 lat.

Jak zasadnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 22 marca 2001 r. w sprawie o sygn. akt V CKN 769/00 w wypadku roszczeń o zwrot świadczenia nienależnego data wymagalności roszczenia co do zasady nie pokrywa się z terminem zapłaty. „Inaczej przedstawia się zagadnienie wymagalności w odniesieniu do zobowiązań bezterminowych, do których zaliczyć trzeba zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia. W tym przypadku nie jest możliwe do przyjęcia stanowisko utożsamiające terminy wymagalności i spełnienia świadczenia, gdyż art. 455 k.c., określający termin spełnienia świadczenia wyznacza go jako "niezwłoczny" po wezwaniu przez wierzyciela”. „Przepisy regulujące instytucję bezpodstawnego wzbogacenia, a więc i nienależnego świadczenia (art. 410 § 1 k.c.), nie określają terminu, w jakim nastąpić ma wykonanie obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia. Nie można też wyznaczyć tego terminu, odwołując się do natury zobowiązania, z którego świadczenie wynika. W tym stanie rzeczy za uzasadniony uznać należy pogląd, że zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1976 r., III CRN 289/76, nie publ. oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 2/91, OSNCP 1991, nr 7, poz. 93). Oznacza to, że termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c., a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez zubożonego”.

W prawomocnym wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, I Wydział Cywilny (sygn. akt XVIII C 1696/12) sąd wskazuje, że w sytuacji dochodzenia zwrotu nienależnego świadczenia, przedmiotem żądania jest spełnienie świadczenia polegającego na zwrocie w naturze spełnionego świadczenia nienależnego, względnie jego wartości (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.). Jest to odrębna, pozaumowna podstawa świadczenia.

W praktyce oznacza to, że klienci banków, kierując roszczenie związane z istnieniem w umowach kredytu tzw. klauzul niedozwolonych, nie są związani trzyletnim terminem przedawnienia, lecz mogą zgłaszać roszczenia także za okres wcześniejszy.

Z uwagi na upływający termin przedawnienia roszczenia, w celu dochodzenia pełnej należności z tytułu zastosowania przez bank niedozwolonych klauzul umownych należy w odpowiednim terminie wystąpić do sądu z powództwem o zapłatę ewentualnie z zawezwaniem do próby ugodowej, w wyniku czego nastąpi przerwanie terminu przedawnienia.